Specjaliści od sokoła z całej Europy obradowali w Piotrowie koło Czempinia w dniach 19-23 września na międzynarodowej Konferencji „Peregrine Falcon Poland 2007 – Sokół wędrowny – Polska 2007”.
Sokół wędrowny jest gatunkiem który kilkadziesiąt lat temu przeżył załamanie populacji, w efekcie czego wyginął na dużych obszarach i w wielu krajach. Taki los spotkał go także w Polsce. Przyczyną było zatrucie środowiska pestycydami z grupy DDT, które zakłócały metabolizm ptaków, w tym powodowały odwapnienie skorup jajek. W efekcie jaja były zbyt słabe by utrzymać ciężar wysiadującej samicy i pękały. Sokolnicy opracowali metody hodowli tego gatunku i w wielu krajach rozpoczęli programy jego reintrodukcji. Obecnie w wielu miejscach sokół powrócił do stanu sprzed kryzysu, w innych nadal prowadzone prace nad jego przywracaniem naturze. Tak jest też w Polsce, gdzie sokolnicy od lat prowadzą hodowle i wypuszczają sokoły, a obecnie mamy już kilkanaście dzikich gniazd. Ochrona tego gatunku jest obszarem współpracy ornitologów, sokolników i myśliwych w wielu krajach.
Specjaliści od sokoła z całej Europy obradowali w Piotrowie koło Czempinia w dniach 19-23 września na międzynarodowej Konferencji „Peregrine Falcon Poland 2007 – Sokół wędrowny – Polska 2007”.
Konferencję zorganizowało Stowarzyszenie na Rzecz Dzikich Zwierząt „Sokół" we współpracy z organizacjami: BirdLife Hungary z Węgier, Raptor Protection of Slovakia ze Słowacji, "Milvus Group" Bird and Nature Protection z Rumunii oraz Arbeitskreis Wanderfalkenschutz e.V. z Niemiec. Konferencję wsparły finansowo Visegrad Fund, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Międzynarodowa Rada Łowiectwa i Ochrony Przyrody (CIC), Polski Związek Łowiecki, Powiat Kościan oraz Gmina Czempiń. W Komitecie Organizacyjnym, poza przedstawicielami organizatorów zgodzili się uczestniczyć także naukowcy z kilku krajów, osoby będące uznanymi autorytetami w tej dziedzinie. Na Konferencji zaprezentowano 49 referatów z kilkunastu krajów Europy – od Rosji, Bułgarii i Finlandii po Hiszpanię, Włochy i Wielką Brytanię, a także z Australii, Afryki Południowej i USA. W Konferencji wśród wielu innych wzięli udział prof. Vladimir M. Galushin z Rosji, prof. Robert Kenward, dr Chris Eastham i dr Mike Nicholas z Wielkiej Brytanii, prof. Wolfgang Kirmse i Dr Gert Kleinstauber z Niemiec, dr Peter Lindberg ze Szwecji, dr Tadeusz Mizera z Polski, Brian Latta i William Heinrich ze Stanów Zjednoczonych, Victor Hurley z Australii.
Na konferencji podsumowano stan populacji i metody ochrony sokoła wędrownego w Europie i na świecie. Sokół na większości obszaru Europy nie jest już gatunkiem zagrożonym. Jednym z niewielu wyjątków jest nadrzewna populacja sokołów, która niegdyś występowała w Europie Środkowej i Wschodniej, w tym w całej Polsce. Populację tych sokołów na początku XX wieku oszacowano na około 2 tysięcy par. Od połowy lat 60tych stwierdzano w Europie zaledwie pojedyncze próby takiego gniazdowania. Odbudowanie populacji nadrzewnej jest głównym zadaniem programu hodowli i reintrodukcji sokołów w północno-wschodnich Niemczech i w Polsce. Oba programy realizowane są już ponad 20 lat. Osiągnięto pierwsze efekty potwierdzające słuszność przyjętej metody działania. W Niemczech obecnie znanych jest już kilkanaście gniazd sokołów na drzewach, wszystkie będące efektem realizacji reintrodukcji. W Polsce prace są kontynuowane, liczymy na podobne wyniki w najbliższych latach. Niemieckie doświadczenia pokazują, że wiemy jak to osiągnąć, niezbędna jest jednak intensyfikacja programu reintrodukcji w lasach. Na Konferencji przedstawiono efekty dotychczasowych prac w Niemczech i Polsce. Zaprezentowano także plany programu reintrodukcji sokołów w lasach w kolejnych krajach – w Danii, Litwie, Rosji oraz Białorusi. Zgromadzeni na Konferencji naukowcy przyjęli rezolucję w sprawie konieczności kontynuowania prac nad odtworzeniem populacji nadrzewnej w Europie.
Wśród wielu wystąpień szczególnie interesujące były te, które pokazywały role sokolników w ratowaniu sokoła wędrownego. W Ameryce Północnej sokół wyginął na większości obszaru USA, a dzięki hodowli i reintrodukcji populacja tego gatunku jest liczniejsza niż przed kryzysem. W wielu stanach można już pozyskiwać z przyrody młode sokoły wędrowne do celów sokolniczych. W niektórych wprowadzono pozwolenia na pozyskiwanie piskląt, w innych także na odławianie przelotnych ptaków.
Innym ciekawym przykładem stosowania metod opracowanych przez sokolników jest sytuacja w Szwecji, gdzie populacja sokołów w najgorszym momencie liczyła 2 pary, po czym opracowano intensywny program hodowli i rentrodukcji, dzięki czemu populacja ta zwiększyła się do ponad 100 par. Niestety Szwecja jest jednym z nielicznych krajów Europy, w których uprawianie sokolnictwa nie jest dozwolone.
Większość przedstawionych prac to prace faunistyczne, pokazujące stan populacji sokoła w różnych krajach. Z reguły populacje przeżywały głęboki kryzys w latach 60-tych. Niektóre z nich wyginęły (jak w Polsce) lub zbliżyły się do tej granicy (jak w Rosji, Szwecji czy Czechach), inne znacznie zmniejszyły swoją liczebność, lecz samodzielnie mogły się odbudować (jak w Szkocji czy Finlandii). Wiele populacji odbudowało już swoją liczebność do poziomu sprzed kryzysu. Całkowicie nowym biotopem sokoła wędrownego jest krajobraz zurbanizowany. Naturalnych terenów, stanowiących niegdyś tereny łowieckie i lęgowe sokoła wędrownego jest coraz mniej, co zmusiło go, podobnie jak wiele innych gatunków, do przystosowania się do zmieniających się warunków. Zaczął on zakładać swoje gniazda na wysokich budowlach, które stały się swojego rodzaju substytutem półek skalnych. Ponadto obfitość bazy pokarmowej, jaką stanowią miejskie populacje gołębi skalnych, pocztowych oraz innych gatunków ptaków, a także brak wrogów naturalnych (z wyjątkiem człowieka) sprawiły, że miasta stały się dla sokoła prawie idealnym schronieniem.
Kolejnym tematem poruszonym w trakcie Konferencji była koordynacja programów obrączkowania sokola wędrownego w Europie - wstępnie zdecydowaliśmy już o współpracy kilku krajów w tym zakresie, teraz chcemy zachęcić do tego innych. Jest to tez forma uznania polskich osiągnięć na tej niwie, gdyż to właśnie polski program jest tu wzorcem. Sokoły migrują, a zatem wymiana informacji pomiędzy krajami jest szczególnie ważny, gdy chcemy szybko uzyskać informację, skąd pochodzi zaobserwowany osobnik. Sokoły najczęściej obrączkowane są obrączkami ornitologicznymi, jednak ich odczytanie możliwe jest jedynie, gdy ptak trafi w ręce człowieka. Z tego powodu stosuje się obrączki obserwacyjne, które dzięki dużym literom i cyfrom często udaje się odczytać z daleka. Szczególnie ważne jest by w różnych krajach nie powtarzały się kolory oraz układ cyfr i liter na tych obrączkach.
Na Konferencji przedstawiono także kilka prac poświeconych zatruciu środowiska i jego wpływowi na sokoły. Historia badania wpływu DDT na środowisko jest jednym z pierwszych przykładów kiedy taki bezpośredni związek wykazano. Dzięki zakazowi jego stosowania w cywilizowanych krajach przyroda ma szansę odrobić straty, które wywołał ten środek. Dziś stosuje się tysiące innych środków chemicznych czy lekarstw, często nie wiemy jakie skutki mogą spowodować w dłuższym czasie. Sokoły będąc na szczycie piramidy pokarmowej są szczególnie narażone na ich działanie. Naukowcy w wielu krajach monitorują zanieczyszczenia środowiska m.in. poprzez analizę materiału biologicznego pochodzącego od sokołów. Jedną z idei dyskutowanych na Konferencji była koncepcja stworzenia ogólnoeuropejskiej metodologii zbierania i konserwowania materiału biologicznego do późniejszych badań i porównań.
Poza referatami w trakcie konferencji odbyły się także sesje dyskusyjne, poświęcone m.in. populacji nadrzewnej sokoła, problemowi racjonalnego wykorzystywania dzikich populacji sokoła wędrownego, zmniejszeniu potencjalnych zagrożeń ze strony innych gatunków sokołów i hybrydów w rękach sokolników, międzynarodowej koordynacji badań nad zagrożeniem populacji ze strony zanieczyszczeń środowiska oraz współpracy w zakresie obrączkowania sokołów w różnych krajach Europy.
Efektem dyskusji była powszechna opinia, iż należy powołać Europejską Grupę Roboczą Sokoła Wędrownego, która będzie między innymi płaszczyzną wymiany informacji i koordynacji na temat badań nad tym gatunkiem i jego ochrony. Obowiązki Przewodniczącego Grupy Roboczej powierzono Januszowi Sielickiemu.
Na zakończenie konferencji jej uczestnicy przyjęli cztery rezolucje – z podziękowaniem dla organizatorów i sponsorów Konferencji, o znaczeniu ochrony sokoła wędrownego sokoła jako gatunku migrującego, a roli badań nad sokołem jako indykatorem stanu skażenia środowiska oraz o konieczności intensyfikacji prac nad odtworzeniem nadrzewnej populacji sokoła wędrownego w Europie i uznania jej specjalnego charakteru na tle innych populacji tego gatunku.
Na stronie Grupy Roboczej www.falcoperegrinus.net można zapoznać się z materiałami z Konferencji – w tym z pełną treścią przyjętych rezolucji, ze streszczeniami zaprezentowanych na Konferencji referatów, a także można tam znaleźć zdjęcia z Konferencji i jej plakat.
Poza programem naukowym uczestnicy Konferencji mieli okazję zwiedzić Wielkopolskę i uczestniczyć w bardzo bogatym programie kulturalnym. Organizatorzy uzyskali tu znaczną pomoc władz Czempinia, powiatu Kościan, Stacji Badawczej PZŁ i Zarządu Głównego PZŁ. Uczestnicy Konferencji odwiedzili Zamek i Arboretum w Kórniku, wzięli udział w wernisażu wystawy malarstwa Pana Mariusza Korbańskiego w Stacji Badawczej PZŁ w Czempiniu. Zapoznali się z polską muzyką i folklorem - wysłuchali Galowego Koncertu XXXVIII Turnieju Dudziarzy Wielkopolskich, obejrzeli występ Zespołu „Żeńcy Wielkopolscy” oraz wysłuchali koncertu muzyki na instrumenty dęte w wykonaniu Zespołu Reprezentacyjnego Polskiego Związku Łowieckiego – Capelli Zamku Rydzyńskiego.
Konferencja została oceniona przez jej uczestników jako bardzo interesująca i perfekcyjnie zorganizowana. Pokazała ona potrzebę spotkań specjalistów od sokoła wędrownego z całej Europy. Zebrani wyrazili nadzieję, że kolejne spotkanie zostanie zorganizowane przez Grupę Roboczą Sokoła Wędrownego za 5 lat, prawdopodobnie także w Polsce.
SPONSORAMI KONFERENCJI BYLI:
KONFERENCJĘ WSPARLI RÓWNIEŻ:
